Aansprakelijkheid wegbeheerder

[Kunde]

Politierechtbank te Brugge
4ebis Kamer – 26 december 2008
Rechter: de h. Vulsteke
Advocaten: mrs. Van Den Berghe en Vanhecke
– Verhoogde verkeersgeleider zonder reflecterend verkeersbord
Een kleine verhoogde verkeersgeleider waarop geen reflecterend verkeersbord is aangebracht, waardoor deze verkeersgeleider in de duisternis zeer moeilijk zichtbaar is, vertoont een gebrek in de zin van art. 1384, eerste lid, BW.

A. Gegevens en voorwerp van de vordering

De vordering van eiseres strekt ertoe verweerster te veroordelen tot betaling van een bedrag van 1.216,40 Euro in hoofdsom, als schadevergoeding voor een verkeersongeval te Assebroek op 24 november 2006. De vordering is gebaseerd op een fout van de verzekerde van verweerster in de zin van art. 135, § 2, van de Gemeentewet en op art. 1384, eerste lid, BW, alsook op het rechtstreeks vorderingsrecht van de benadeelde tegen de aansprakelijkheidsverzekeraar (art. 86 Wet Landverzekeringsovereenkomst). Verweerster betwist de aansprakelijkheid van haar verzekerde voor het ongeval en de eruit voortvloeiende schade. Een afschrift van het geseponeerde strafdossier, gekend onder notitienummer (...) van het parket van de procureur des Konings te Brugge, afdeling politiezaken, wordt voorgelegd.

B. Beoordeling

1. Eiseres kwam op 24 november 2006 omstreeks 19 uur met haar bromfiets klasse A ten val over een verhoogde inrichting op de rijbaan in de Daverlostraat ter hoogte van het kruispunt met de Cesar Gezellestraat te Brugge. Zij verwittigde meteen de politie die ter plaatse kwam en een proces-verbaal opstelde. Op het tijdstip van het ongeval waren de weersomstandigheden normaal en was het wegdek droog. Het ongeval deed zich voor toen het reeds donker was. Volgens de verbalisanten was er geen openbare verlichting en was er een gebrekkige signalisatie doordat het bord C1/D1 niet op de verhoogde inrichting was opgesteld. De verhoogde inrichting betrof volgens de politie een «vluchtheuveltje met een doorsnede van ongeveer een meter». De verbalisanten merkten op dat «de vluchtheuvel ’s nachts moeilijk zichtbaar is als het reflecterende bord C1/D1 er niet aanwezig is». Eiseres verklaarde in essentie aan de politie dat zij omstreeks 19 uur haar bromfiets klasse A in de Daverlostraat in de richting van de Generaal Lemanlaan bestuurde en dat zij ter hoogte van het kruispunt met de Cesar Gezellestraat haar weg rechtdoor wilde vervolgen. Het was donker en haar bromfietsverlichting was in werking. Op het allerlaatste ogenblik zag zij een vluchtheuvel, maar zij was reeds zo dicht genaderd dat zij niet meer kon uitwijken of remmen. Zij reed met haar bromfiets op de vluchtheuvel en kwam ten val. Zij liep verwondingen op aan het rechterbeen (knie en dij). C.S. was getuige van het ongeval en meldde aan de politie dat er geen andere weggebruikers bij het ongeval waren betrokken en dat het verkeersbord C1/D1 niet op de vluchtheuvel was opgesteld maar later wel werd teruggevonden tegen een gevel. Volgens de getuige werd het bord niet aangereden door de bromfietsster.

2. Tussen partijen bestaat er als dusdanig geen betwisting over het feit dat eiseres effectief ten val is gekomen op de plaats en het tijdstip die door haar werden aangegeven. Evenmin wordt er betwist dat het reflecterende verkeersbord C1/D1 niet meer op de verhoogde inrichting was opgesteld op het ogenblik van het ongeval. Dit werd trouwens bevestigd door een getuige. Ook de verbalisanten zijn meteen na het ongeval ter plaatse gegaan om de dienstige vaststellingen te verrichten.

3. Eiseres is allereerst van oordeel dat zij met een gebrekkige rijbaan werd geconfronteerd, zodat de aansprakelijkheid van de stad Brugge op grond van art. 1384, eerste lid, BW betrokken is. Art. 1384, eerste lid, BW bepaalt dat iemand aansprakelijk is voor de schade veroorzaakt door een zaak die hij onder zijn bewaring heeft. Deze bepaling schept geen vermoeden van fout, maar wel een vermoeden van aansprakelijkheid door het gebrek in de zaak (H. Vandenberghe e.a., «Overzicht van rechtspraak. Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad», TPR 2000, p. 1709, nr. 47). Om iemand op grond van art. 1384, eerste lid, BW tot schadeloosstelling te veroordelen, moet vaststaan dat deze de bewaring over de zaak heeft en dat deze zaak is aangetast door een gebrek, waardoor het slachtoffer schade lijdt.

4. Een bewaarder van een zaak is de persoon die voor eigen rekening van de zaak gebruik maakt, het genot ervan heeft of voor het behoud ervan zorgt, met recht van toezicht, leiding en controle (zie o.m. Cass. 25 maart 1999, AJT 1999-2000, 410). Concreet inzake wegen zal de bewaarder de overheid zijn tot wier domein de weg behoort (H. Vandenberghe e.a., «Overzicht van rechtspraak. Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad», TPR 1987, p. 1386).
In casu is er tussen partijen klaarblijkelijk geen betwisting over het feit op zich dat de Daverlostraat ter hoogte van het kruispunt met de Cesar Gezellestraat behoort tot het domein van de stad Brugge, zodat de stad Brugge te beschouwen is als de bewaarder van die weg in de zin van art. 1384, eerste lid, BW.

5. Een zaak is gebrekkig wanneer zij een abnormaal kenmerk vertoont, waardoor zij in bepaalde omstandigheden schade kan veroorzaken (Cass. 28 januari 2005, AR C020272N, www.cass.be; Cass. 17 januari 2003, TBBR 2004, 86; Cass. 30 januari 2003, Verkeersrecht 2003/56).
Alle lichamelijke roerende of onroerende goederen kunnen aanleiding geven tot de toepassing van art. 1384, eerste lid, BW, met uitzondering van de dieren (art. 1385 BW) en de gebouwen (art. 1386 BW). Er wordt geen onderscheid gemaakt naargelang de lichamelijke zaak beweeglijk of onbeweeglijk is, gevaarlijk of ongevaarlijk, enkelvoudig of samengesteld. Het gebrek moet betrekking hebben op een kenmerk of een gesteldheid van de zaak. Het is niet vereist dat het gebrek inherent aan de zaak is, noch dat het gebrek een blijvend element is dat zich voordoet buiten elke tussenkomst van een derde. Het gebrek moet de structuur van de zaak aantasten.
De oorzaak van het gebrek speelt geen rol en het is evenmin van belang of de bewaarder al dan niet kennis heeft van het gebrek of er zelfs geen kennis van kan hebben. Zelfs de onoverwinnelijke onwetendheid omtrent het bestaan van het gebrek bevrijdt de bewaarder niet. Het gebrek dient niet bestendig te zijn; het volstaat dat het afwijkend kenmerk van de zaak bestaat op het ogenblik dat de schade wordt veroorzaakt. De omstandigheid dat de daad van een derde aan de oorsprong ligt van het gebrek van de zaak, doet geen afbreuk aan de toepassing van art. 1384, eerste lid, BW (M. Debaene, «Kwalitatieve aansprakelijkheid (zaken, dieren en gebouwen): een update», in H. Cousy en H. Vandenberghe, Aansprakelijkheidsrecht en verzekeringsrecht, Themis – school voor postacademische juridische vorming, 2004-2005, 83-100).
Het criterium dat de actuele rechtspraak hanteert om tot het bestaan van een gebrek te besluiten is de vraag of het wegdek nog beantwoordt aan zijn normale veilige structuur. Wegverkeer onderstelt altijd de bedoeling tot mobiliteit, en meer bepaald zelfs tot veilige mobiliteit. Als men vaststelt dat een mobiliteitshinderende factor onmogelijk door een modaal weggebruiker inschatbaar is en dat het gaat over «iets» dat de weggebruiker zich niet kan voorstellen onder de noemer van een weg die een normale mobiliteit toelaat, dan kan men die weg als abnormaal kenmerken (Rb. Brussel 2 oktober 2003, VAV 2004, 188; Pol. Kortrijk 13 november 2001, RW 2004-05, 73; Pol. Gent 5 maart 2001, RW 2001-02, 750; Pol. Brugge 12 december 2003, VAV 2004, 515-518; D. Van Trimpont, «De aansprakelijkheid van de wegbeheerder anno 2001. Een praktijkgerichte stand van zaken», TAVW 2001, 247).
In voorliggend geval rijst de vraag of de rijbaan, of minstens de verhoogde inrichting op het wegdek, gebrekkig was in de zin van art. 1384, eerste lid, BW. Uit de vaststellingen van de verbalisanten blijkt dat eiseres ten val is gekomen over een kleine ronde verhoogde inrichting met een diameter van ongeveer een meter op de rijbaan.
Tussen partijen bestaat er betwisting over de juiste benaming van de betreffende verhoogde inrichting. Naar het oordeel van de rechtbank moet de verhoogde inrichting op de rijbaan op het kruispunt van de Daverlostraat met de Cesar Gezellestraat als een verkeersgeleider worden omschreven. Overeenkomstig art. 2.43. van het Wegverkeersreglement is een «verkeersgeleider » een inrichting die op de rijbaan is aangebracht en die bestemd is om het voertuigenverkeer te kanaliseren; de verkeersgeleider bestaat uit een wegmarkering, uit een verhoging op de rijbaan of uit beide elementen samen.
In de Daverlostraat te Brugge leidt de verkeersgeleider de fietsers en de bromfietsers, die de straat met beperkt eenrichtingsverkeer (die een aanvang neemt ter hoogte van het kruispunt met de Cesar Gezellestraat) willen inrijden, naar het fietspad. Een dergelijke verkeersgeleider werd aangebracht om de verkeersveiligheid te verhogen, namelijk om ongevallen te vermijden tussen autobestuurders die uit de straat met beperkt eenrichtingsverkeer komen gereden en fietsers of bromfietsers die de straat met beperkt eenrichtingsverkeer willen inrijden.
De verkeersgeleider beoogt de verkeersveiligheid te verhogen. Kleine verkeersgeleiders, zoals de verkeersgeleider in de Daverlostraat, kunnen deze doelstelling maar realiseren indien zij oordeelkundig zijn aangelegd en voldoende zichtbaar zijn voor de weggebruikers. De combinatie van een kleine verhoogde inrichting met daarop een reflecterend verkeersbord zoals in de Daverlostraat beantwoordt volledig aan het vereiste van voldoende zichtbaarheid. Maar zonder de aanwezigheid van het reflecterend verkeersbord is de kleine verhoogde verkeersgeleider een factor van verkeersonveiligheid en zelfs ronduit gevaarlijk. De verbalisanten, van wie redelijkerwijze mag worden verwacht dat zij ter zake over de nodige ervaring beschikken, zijn formeel in hun vaststellingen: – rubriek 2 «Vaststellingen»: «Wij wensen tevens op te merken dat de vluchtheuvel ’s nachts moeilijk zichtbaar is als het reflecterende bord C1/D1 er niet aanwezig is»; – rubriek 12 «Beknopte uiteenzetting van het ongeval»: «Vluchtheuveltje met doorsnede van ongeveer een meter werd aangereden. De vluchtheuvel was gesignaliseerd. Bij een eerdere aanrijding was het verkeersbord C1/D1 omver gereden. Dit bord werd teruggeplaatst op een voet, maar blijkbaar werd dit ook langs de kant geplaatst en stond er niets meer op de vluchtheuvel, waardoor deze in de duisternis zeer moeilijk zichtbaar was».
Het besluit is duidelijk: zodra het reflecterende bord C1/D1 niet meer op de kleine verkeersgeleider aanwezig is, bereikt de verkeersgeleider geenszins de beoogde doelstelling. In plaats van het verkeer te kanaliseren, wordt de verkeersgeleider in de duisternis een verraderlijk en nauwelijks zichtbaar obstakel voor de weggebruikers, inzonderheid voor fietsers en bromfietsers wier voertuig niet dezelfde stabiliteit als een auto heeft.
Zoals hierboven reeds werd aangegeven, is een zaak gebrekkig wanneer zij een abnormaal kenmerk vertoont, met andere woorden wanneer ze niet meer beantwoordt aan de normaal gestelde maatschappelijke
verwachtingen. Ook al vertoonden noch het wegdek noch de verkeersgeleider noch het verkeersbord een inherent fysiek gebrek, toch is het mogelijk dat de ene zaak gebrekkig wordt door de aan- of afwezigheid van de andere zaak, precies omdat de rijbaan in bepaalde omstandigheden dan niet meer beantwoordt aan de maatschappelijk gestelde verwachtingen. Zo leidde de afwezigheid van het reflecterende verkeersbord C1/D1 in de Daverlostraat ertoe dat de rijbaan door de aanwezigheid van een kleine verhoogde inrichting op het wegdek niet meer aan haar normale veilige structuur beantwoordde en dus gebrekkig was. Dit blijkt overduidelijk uit de vaststellingen van de verbalisanten die benadrukten dat de verkeersgeleider in de duisternis zeer moeilijk zichtbaar was. In de gegeven omstandigheden kan bezwaarlijk worden aanvaard dat de rijbaan nog langer aan haar veilige modelstructuur beantwoordde.
De rechtbank is aldus van oordeel dat de rijbaan in de Daverlostraat een abnormale structuur vertoonde en aangetast was door een gebrek in de zin van art. 1384, eerste lid, BW (zie o.m. ook Pol. Brussel 1 december 2005, VAV 2006/2, 472).
Het feit dat het verkeersbord verplaatst was door een eerdere aanrijding of door vandalisme is niet van belang. Zelfs indien het gebrek zijn oorsprong vindt in het foutief optreden van een derde, blijft de bewaarder voor de schadevergoeding instaan. Voor de beoordeling van de aansprakelijkheid op basis van art. 1384, eerste lid, BW is de oorsprong van het gebrek irrelevant (Cass. 21 mei 1999, RW 2001-02, 679). Ook het feit dat de stad Brugge niet op de hoogte zou zijn geweest van het gebrek, is irrelevant. Immers, de onwetendheid, zelfs de onoverwinnelijke onwetendheid van de bewaarder van de zaak omtrent het bestaan van het gebrek bevrijdt hem niet en neemt zijn aansprakelijkheid niet weg (Cass. 14 mei 1999, AJT 1999-2000, 794; Pol. Brugge 9 januari 2001, TWVR 2001, 47).

6. Op grond van de feitelijke vaststellingen van de verbalisanten, het relaas van de getuige en de verklaring van eiseres liggen er voldoende gegevens voor die aantonen dat eiseres met haar bromfiets ten val is gekomen door de verraderlijke aanwezigheid van een kleine en nauwelijks zichtbare verkeersgeleider op het kruispunt van de Daverlostraat met de Cesar Gezellestraat te Brugge. Het causaal verband tussen het gebrek en de door eiseres opgelopen schade komt dan ook bewezen voor.

7. De rechtbank komt zodoende tot het besluit dat de aansprakelijkheid van de stad Brugge betrokken is op grond van art. 1384, eerste lid, BW als juridische bewaker van een gebrekkige zaak. Het is derhalve niet nodig te onderzoeken of de stad Brugge daarnaast ook nog op andere gronden kan worden aangesproken.

[Kunde]

Politierechtbank te Gent 8e Burgerlijke Kamer – 2 februari 2009
Spoorvorming vlak na overgang tussen twee rijvakken

Een weg is gebrekkig in de zin van art. 1384, eerste lid, BW, indien hij vlak na de overgang tussen twee rijvakken een 4 cm diepe spoorvorming vertoont. Daaraan doet niet af dat spoorvorming een veelvoorkomend fenomeen is op
drukbereden wegen.

[jozef]

Politierechtbank te Gent 8e Burgerlijke Kamer – 2 februari 2009
Spoorvorming vlak na overgang tussen twee rijvakken

Een weg is gebrekkig in de zin van art. 1384, eerste lid, BW, indien hij vlak na de overgang tussen twee rijvakken een 4 cm diepe spoorvorming vertoont. Daaraan doet niet af dat spoorvorming een veelvoorkomend fenomeen is op
drukbereden wegen.

Weer typisch niet correcte termen: een rijvak, wat is dat voor iets, kun je dat drinken? Bedoelt men na de overgang tussen 2 rijbanen of tussen 2 rijstroken?

[Inazuma]

Weer typisch niet correcte termen: een rijvak, wat is dat voor iets, kun je dat drinken? Bedoelt men na de overgang tussen 2 rijbanen of tussen 2 rijstroken?

Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in Krantenartikel of link ernaar verwijderd op verzoek van REPROCOPY.

Het ligt evenwel niet in onze mogelijkheden om een versie van deze site waarop het verwijderde krantenartikel nog wel voorkomt te verwijderen van de diverse webarchiefsites.
Er is geen term voor in de wegcode :
2 verschillende delen van een weg, een deel van een weg, en zodoende ook wegvak genoemd.

Spoorvorming treedt vaak op net na een overgang in wegbedekking.